Dickensville - Leeuwarden - De Oldehove - Scheve Toren

De Scheve Toren van Leeuwarden

De Oldehove van Dickensville is in 2011 aan de Elfsteden Serie toegevoegd en is een kleine versie van porselein van de gelijknamige, scheve toren van baksteen aan het Oldehoofsterkerkhof in de Friese Elfstedenstad Leeuwarden. Deze onvoltooide torenromp, waarvan de bouw in 1529 startte, is 39 meter hoog en staat behoorlijk uit het lood.

Bouw van de Oldehove toren

Voor de bouw van de Oldehove toren kreeg de bouwmeester acht stuivers per werkdag, gratis woonruimte en jaarlijks een nieuw kostuum. Volgens de planning zou de kerktoren in zes jaar voltooid moeten worden. Voor extra stevigheid werd de Oldehove van een brede basis voorzien en de draagmuren aan de noord-en zuidzijde werden maar liefst 2,36 meter dik gemaakt.

Reden van scheefstand

Oorspronkelijk zou de Oldehove 120 meter hoog moeten worden, maar toen de toren nog maar amper 10 meter hoog was, begon hij al te verzakken. Het fundament dat uit klei en kalk bestond, gaf te weinig veerkracht. Ook bleek de locatie, op de rand van een terp, niet geschikt te zijn om het zware gewicht van de toren te dragen. De grond was veel te nat en te drassig.

Kromme torenromp die scheef staat

Verder speelde de keuze voor Bentheimer steen, een zware steensoort, die gebruikt werd voor het trappenhuis, een grote rol bij de verzakking. Na diverse pogingen om loodrecht verder te bouwen op de scheef gezakte onderbouw, was de torenromp niet alleen scheef, maar ook krom komen te staan. Hierdoor is in 1533 besloten de torenbouw van de Oldehove, bij een hoogte van 39 meter, definitief te stoppen. Van de geplande 120 meter is slechts een derde behaald.

Bijna twee meter uit het lood

Met de houten constructie op de top meegerekend, reikt de Oldehove een hoogte van 48 meter. De torenromp, die in laat-gotische stijl is ontworpen, bestaat uit drie segmenten die naar boven toe in grootte afnemen. De toren helt 1,99 meter over naar noordwestelijke richting en bij de toreningang aan de oostkant sta je 72,5 cm hoger dan bij de achterkant van de torenmuur aan de westkant.

Uitkijktoren beklimmen

Het dak van de uitkijktoren kun je bereiken via 183 traptreden in een, aan drie kanten gesloten, traptoren. Deze dichte traptoren bevindt zich aan de buitenkant van de torenmuur, aan de noordzijde van het bouwwerk. Er is ook een lift aanwezig, maar die gaat niet hoger dan de eerste etage. Om het platte torendak te kunnen bereiken, moet het resterende deel van de toren per trap beklommen worden. Hoe hoger je de trap opklimt, hoe steiler de traptreden worden.

Torenpoort dichtgemetseld voor stabiliteit

De Oldehovetoren was ontworpen met een open doorgang van de westkant naar de oostkant. Via deze torenpoort had je toegang naar de geplande, maar nooit gebouwde, nieuwe kerk aan de oostzijde, die de oude en in verval geraakte Sint Vituskerk moest vervangen. Om de torenromp meer stabiliteit te geven is deze doorgang in 1599 dichtgemetseld.

Grafzerk in torengevel

Aan de zuidkant van de Oldehove is in 1863 de grafzerk van Pieter van Dekema († 1568) in de torengevel gemetseld. De, in 1546 tot ridder geslagen, raadsheer van het Hof van Friesland heeft vooral bekendheid verworven als één van de heren die Heerenveen heeft gesticht door veengrond te ontginnen. Heerenveen ligt ongeveer 30 km van Leeuwarden verwijderd.

Trots van Leeuwarders

Ondanks dat de opmerkelijke toren niet is afgebouwd, krom is en bijna twee meter uit het lood staat, is het de trots van Leeuwarden. Rasechte Leeuwarders zul je dan ook vaak horen zeggen: "A'k de Oldehove niet siën ken, dan foël ik my onwennich".

Monumentaal icoon van de Elfstedenstad

Dit bijzondere icoon van de stad Leeuwarden, dat op 28 februari 1967 op de lijst van rijksmonumenten is bijgeschreven, is door Dickensville in miniatuur ontworpen in een even scheve versie als het origineel. En net zoals de Oldehove in de Elfstedenstad als een blikvanger staat te pronken, zo zal de scheve toren ook in het miniatuurdorp de volle aandacht trekken.

Miniatuur Oldehove van Dickensville

De miniatuur Oldehove uit de Elfsteden Serie is met de hand vervaardigd uit porselein en heeft een afmeting van 13.1 x 13.5 x 29.2 cm (B x D x H). Het met de hand beschilderde torengebouw kan verlicht worden met 2x AA batterijen, maar kan ook op een adapter of de splitter van Dickensville worden aangesloten.